לײען בוך 8 זײַט 0248

                          דער אורח



א.

     ― איך האָב פֿון אײַערטװעגן, רב יונה, אַן אורח אַף פּסח, האָט
איר נאָך אַזאַ אורח נישט געהאַט זינט איר זײַט אַ בעל־הבית.
     ― דהײַנו?
     ― דהײַנו, אַן אתרוג, נישט קײן אורח.
     ― דהײַנו, װאָס הײסט אַן אתרוג?
     ― דהײַנו, אַן אתרוג הײסט ― אַ ייִד פֿון סאַמע זײַד, און אַ שײ־
נער ייִד אַ פּאַרשױן. אײן חסרון נאָר, װאָס ער פֿאַרשטײט נישט אונד־
זער לשון.
     ― װאָסער דען לשון פֿאַרשטײט ער?
     ― לשון־קודש.
     ― פֿון ירושלים?
     ― פֿון װאַנען ער איז ― װײס איך נישט, נאָר אַז ער רעדט,
רעדט ער מיט סאַמע פּתחן.
     אָט אַזאַ געשפּרעך איז פֿאָרגעקומען צװישן טאַטן מיט עזריאל דעם
שמשׂ אַ פּאָר טעג פֿאַר פּסח, און איך בין זײער נײַגעריק געװען אָנצו־
קוקן דעם דאָזיקן „אתרוג“, װאָס פֿאַרשטײט נישט אונדזער לשון און
רעדט מיט סאַמע פּתחן. שױן אין שול האָב איך  באַמערקט עפּעס  אַ
מאָדנעם נפֿש מיט אַ שטרײַמל און מיט אַ טערקישן כאַלאַט פֿון געלע,
בלױע און רױטע פּאַסן. אַרום דעם דאָזיקן פּאַרשױן האָבן מיר, יונג־
װאַרג, אַרומגעשטעלט זיך פֿון אַלע זײַטן און גענומען אים באַטראַכטן,
און האָבן געכאַפּט אַ מיאוסן פּסק פֿון עזריאל דעם שמשׂ: קינדער זאָלן

                          der oyrekh



#.

     ― ikh hob fun ayertvegn, reb Yoyne, an oyrekh af peysekh, hot
ir nokh aza oyrekh nisht gehat zint ir zayt a balebos.
     ― dehayne?
     ― dehayne, an esreg, nisht keyn oyrekh.
     ― dehayne, vos heyst an esreg?
     ― dehayne, an esreg heyst ― a yid fun same zayd, un a shey-
ner yid a parshoyn. eyn khesorn nor, vos er farshteyt nisht und-
zer loshn.
     ― voser den loshn farshteyt er?
     ― lshun-kudsh.
     ― fun yerushelayem?
     ― fun vanen er iz ― veys ikh nisht, nor az er redt,
redt er mit same pasekhn.
     ot aza geshprekh iz forgekumen tsvishn tatn mit azriyel dem
shames a por teg far peysekh, un ikh bin zeyer naygerik geven ontsu-
kukn dem dozikn "esreg'', vos farshteyt nisht undzer loshn un
redt mit same pasekhn. shoyn in shul hob ikh  bamerkt epes  a
modnem nefesh mit a shtrayml un mit a terkishn khalat fun gele,
bloye un royte pasn. arum dem dozikn parshoyn hobn mir, yung-
varg, arumgeshtelt zikh fun ale zaytn un genumen im batrakhtn,
un hobn gekhapt a mi#usn psak fun azriyel dem shames: kinder zoln

                          דער‪the, this אורח‪guest; visitor



א.

     ― איך‪I האָב‪have; give birth פֿון‪from; of אײַערט‪for your (pl) sake (in "far ayert vegn")װעגן‪cart, buggy; way; road, path; weigh, רב יונה, אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware אורח‪guest; visitor אַף פּסח‪Passover, האָט‪have; give birth
איר‪her; you (pl) נאָך‪after; yet, still; even; more (in positive constructions only) אַזאַ‪such אורח‪guest; visitor נישט‪not געהאַט‪have; give birth זינט‪since איר‪her; you (pl) זײַט‪be; side, page אַ בעל־הבית‪boss, householder, owner.
     ― דהײַנו‪namely?
     ― דהײַנו‪namely, אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware אתרוג‪ethrog, נישט‪not קײן‪to; not any אורח‪guest; visitor.
     ― דהײַנו‪namely, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) הײסט‪order, tell; be called, be named אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware אתרוג‪ethrog?
     ― דהײַנו‪namely, אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware אתרוג‪ethrog הײסט‪order, tell; be called, be named ― אַ ייִד‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger פֿון‪from; of סאַמע‪complete; genuine; the very זײַד‪silk, און‪and אַ 
שײנער‪pretty ייִד‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger אַ פּאַרשױן‪person. אײן‪one; single; several (in plural); single; several (in plural) חסרון‪defect נאָר‪but, only, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) ער פֿאַרשטײט‪understand נישט‪not 
אונדזער‪our לשון‪language.
     ― װאָסער‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun) דען‪in that case; else; (after question, expecting negative answer) לשון‪language פֿאַרשטײט‪understand ער?
     ― לשון־קודש‪Hebrew / Aramaic.
     ― פֿון‪from; of ירושלים‪Jerusalem?
     ― פֿון‪from; of װאַנען‪where ער איז‪be; so ― װײס‪know איך‪I נישט‪not, נאָר‪but, only אַז‪that; when; if ער רעדט‪speak,
רעדט‪speak ער מיט‪exert; with; middle סאַמע‪complete; genuine; the very פּתחן‪Hebrew vowel point pasekh /a/.
     אָט‪here; this very; just now אַזאַ‪such געשפּרעך‪formula; conversation איז‪be; so פֿאָרגעקומען‪happen, occur צװישן‪between טאַטן‪father; deed מיט‪exert; with; middle עזריאל‪Azriel (Hebrew name) דעם‪the, this
שמשׂ‪beadle, sexton, synagogue caretaker אַ פּאָר‪pair; pair up טעג‪day פֿאַר‪for; before; in the time of פּסח‪Passover, און‪and איך‪I בין‪bee (insect); be זײער‪their; very נײַגעריק‪eager; curious געװען‪be 
אָנצוקוקן‪look דעם‪the, this דאָזיקן‪here „אתרוג‪ethrog“, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) פֿאַרשטײט‪understand נישט‪not אונדזער‪our לשון‪language און‪and
רעדט‪speak מיט‪exert; with; middle סאַמע‪complete; genuine; the very פּתחן‪Hebrew vowel point pasekh /a/. שױן‪look after; care for; already; right away אין‪in שול‪school; synagogue האָב‪have; give birth איך‪I  באַמערקט‪notice עפּעס‪something; somehow; somewhat; very  אַ
מאָדנעם‪strange נפֿש‪soul, person מיט‪exert; with; middle אַ שטרײַמל‪Chassidic fur hat (clothing) און‪and מיט‪exert; with; middle אַ טערקישן‪Turkish כאַלאַט‪robe, housecoat, short smock, frock (clothing) פֿון‪from; of געלע‪yellow; red (hair),
בלױע‪blue און‪and רױטע‪red פּאַסן‪belt; track (electronics); measuring tape; be appropriate; fit. אַרום‪around דעם‪the, this דאָזיקן‪here פּאַרשױן‪person האָבן‪have; give birth מיר‪me; we, 
יונגװאַרג‪youngsters, אַרומגעשטעלט‪place; become bankrupt (with "zikh") זיך‪self פֿון‪from; of אַלע‪all זײַטן‪side, page און‪and גענומען‪take; begin (with infinitive); derive from (with "zikh fun") אים‪him; it באַטראַכטן‪consider; examine,
און‪and האָבן‪have; give birth געכאַפּט‪catch, grab; excite; realize (with "zikh"); hasten (with "zikh") אַ מיאוסן‪ugly, obscene, loathsome, dirty פּסק‪adjudication; sentence פֿון‪from; of עזריאל‪Azriel (Hebrew name) דעם‪the, this שמשׂ‪beadle, sexton, synagogue caretaker: קינדער‪child זאָלן‪should