לײען בוך 8 זײַט 0202

                                  המן און זײַנע טעכטער

                                     א.

     פֿאַר װאָס מע האָט אים גערופֿן המן ― װײס איך נישט; נאָר גע־
רופֿן האָט מען אים.
      אפֿשר דערפֿאַר, װײַל ער איז געװען אַ שלעכטער? ― האָט פֿון אים
קײנער באַ אונדז קײן שלעכטס נישט אַרױסגעזען.
     אפֿשר דערפֿאַר, װײַל ער האָט געהאַט צען זין? ― האָט ער נישט
געהאַט, אַ חוץ צװײ טעכטער, אײן זון אַפֿילו.
      אפֿשר דערפֿאַר, װײַל ער האָט געהאַט אַ װײַב זרש? ― איז ערשטנס,
באַ ייִדן נישטאָ אַזאַ נאָמען, און צװײטנס, האָט ער, פֿון זינט איך געדענק
אים, קײן װײַב נישט געהאַט.
      פֿאַר װאָס זשע פֿאָרט האָט מען אים אַ נאָמען געגעבן באַ אונדז
אין כּתרילעװקע אַזאַ מיאוסן נאָמען?
      נאָר אַ קשיה, װאָס באַ אונדז אין כּתרילעװקע קאָן מען אַ נאָמען
געבן!
      למאַי, ס'איז פֿאַראַן באַ אונדז אַ ייִד, ― מיר דאַכט, ער לעבט נאָך
― װאָס מע רופֿט אים „תּרח“?
      און װי געפֿעלט אײַך אַזאַ נאָמען „גיהנום“? אַ נאָמען „האַרמידער“?
אַ נאָמען „טעלעצע“? אַ נאָמען „מלאך־המװת“? אַ נאַמען „חלירע“? אַ
נאָמען „קליפּה“?
      צי, למשל, ס'איז געװען באַ אונדז אַ ייִדענע, האָט זי געהײסן „עטי־
פּעטי“, און נאָך אַ ייִדענע ― „צאינה־וראינה“, און אײנע אַ ייִדענע איז

                                  homen un zayne tekhter

                                     #.

     far vos me hot im gerufn homen ― veys ikh nisht; nor ge-
rufn hot men im.
      efsher derfar, vayl er iz geven a shlekhter? ― hot fun im
keyner ba undz keyn shlekhts nisht aroysgezen.
     efsher derfar, vayl er hot gehat tsen zin? ― hot er nisht
gehat, a khuts tsvey tekhter, eyn zun afile.
      efsher derfar, vayl er hot gehat a vayb Zeyresh? ― iz ershtns,
ba yidn nishto aza nomen, un tsveytns, hot er, fun zint ikh gedenk
im, keyn vayb nisht gehat.
      far vos zhe fort hot men im a nomen gegebn ba undz
in KTrilevke aza mi#usn nomen?
      nor a kshih, vos ba undz in KTrilevke kon men a nomen
gebn!
      lemay, s'iz faran ba undz a yid, ― mir dakht, er lebt nokh
― vos me ruft im "Teyrekh''?
      un vi gefelt aykh aza nomen "genem''? a nomen "harmider''?
a nomen "teletse''? a nomen "molekh-hmvT''? a namen "kholere''? a
nomen "klipe''?
      tsi, lemoshl, s'iz geven ba undz a yidene, hot zi geheysn "eti-
peti'', un nokh a yidene ― "tsenerene'', un eyne a yidene iz

                                  המן‪Haman און‪and זײַנע‪his טעכטער‪daughter

                                     א.

     פֿאַר‪for; before; in the time of װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) מע האָט‪have; give birth אים‪him; it גערופֿן‪call המן‪Haman ― װײס‪know איך‪I נישט‪not; נאָר‪but, only 
גערופֿן‪call האָט‪have; give birth מען‪one (indefinite subject) אים‪him; it.
      אפֿשר‪maybe דערפֿאַר‪therefore, װײַל‪during, as long as; because; stay; enjoy oneself (with "zikh") ער איז‪be; so געװען‪be אַ שלעכטער‪bad? ― האָט‪have; give birth פֿון‪from; of אים‪him; it
קײנער‪nobody באַ אונדז‪us קײן‪to; not any שלעכטס‪bad נישט‪not אַרױסגעזען‪appear.
     אפֿשר‪maybe דערפֿאַר‪therefore, װײַל‪during, as long as; because; stay; enjoy oneself (with "zikh") ער האָט‪have; give birth געהאַט‪have; give birth צען‪ten זין‪sense; son? ― האָט‪have; give birth ער נישט‪not
געהאַט‪have; give birth, אַ חוץ‪except for; in addition to צװײ‪2; deuce (playing cards) טעכטער‪daughter, אײן‪one; single; several (in plural); single; several (in plural) זון‪sun; son אַפֿילו‪even, only.
      אפֿשר‪maybe דערפֿאַר‪therefore, װײַל‪during, as long as; because; stay; enjoy oneself (with "zikh") ער האָט‪have; give birth געהאַט‪have; give birth אַ װײַב‪wife; woman; rifle (soldiers argot) זרש‪Zeresh (Hamans wife); bitter or wicked woman? ― איז‪be; so ערשטנס‪first,
באַ ייִדן‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger נישטאָ‪not present; not existing אַזאַ‪such נאָמען‪name, און‪and צװײטנס‪secondly; on second thought, האָט‪have; give birth ער, פֿון‪from; of זינט‪since איך‪I געדענק‪remember; memory
אים‪him; it, קײן‪to; not any װײַב‪wife; woman; rifle (soldiers argot) נישט‪not געהאַט‪have; give birth.
      פֿאַר‪for; before; in the time of װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) זשע‪so, then, expression of endearment or annoyance פֿאָרט‪travel (by vehicle); after all; still, nonetheless; fort האָט‪have; give birth מען‪one (indefinite subject) אים‪him; it אַ נאָמען‪name געגעבן‪give באַ אונדז‪us
אין‪in כּתרילעװקע‪Kasrilevke: from Sholem Aleykhem stories אַזאַ‪such מיאוסן‪ugly, obscene, loathsome, dirty נאָמען‪name?
      נאָר‪but, only אַ קשיה, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) באַ אונדז‪us אין‪in כּתרילעװקע‪Kasrilevke: from Sholem Aleykhem stories קאָן‪be able; dance figure; round of a card game מען‪one (indefinite subject) אַ נאָמען‪name
געבן‪give!
      למאַי‪why; why then, ס'איז‪be; so פֿאַראַן‪exist (with "es iz") באַ אונדז‪us אַ ייִד‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger, ― מיר‪me; we דאַכט‪mention; appear, seem, think (with "zikh"); mention; appear, seem, think (with "zikh"), ער לעבט‪live נאָך‪after; yet, still; even; more (in positive constructions only)
― װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) מע רופֿט‪call אים‪him; it „תּרח‪Terach (father of Abraham)“?
      און‪and װי געפֿעלט‪lack; be dead (with "zikh"); please; appeal to אײַך‪you (pl) אַזאַ‪such נאָמען‪name „גיהנום‪Hell“? אַ נאָמען‪name „האַרמידער‪noisy gathering“?
אַ נאָמען‪name „טעלעצע‪heifer (animal, Bos taurus)“? אַ נאָמען‪name „מלאך־המװת‪angel of death“? אַ נאַמען‪wetnurse „חלירע‪cholera, plague“? אַ
נאָמען‪name „קליפּה‪evil; evil spirit; shrew; bothersome child“?
      צי, למשל‪for example, ס'איז‪be; so געװען‪be באַ אונדז‪us אַ ייִדענע‪Jewish woman (sometimes pejorative); homemaker, האָט‪have; give birth זי געהײסן‪order, tell; be called, be named „
עטיפּעטי“, און‪and נאָך‪after; yet, still; even; more (in positive constructions only) אַ ייִדענע‪Jewish woman (sometimes pejorative); homemaker ― „צאינה־וראינה‪womens devotional book called Tseyne urene“, און‪and אײנע‪single; several (in plural) אַ ייִדענע‪Jewish woman (sometimes pejorative); homemaker איז‪be; so