ה מ ן א ו ן מ ר ד כ י
אַן אמתע מעשׂה לכּבֿוד פּורים
איטלעכער ייִד האָט זיך זײן פּריץ. איטלעכער פּריץ האָט זיך זײן ייִדן.
(א שפּריכװאַרט)
אסתּר־תּענית נאָך האַלבן טאָג האָט זיך אין אײנער פֿון די ייִדישע
שטעט פֿון אונדזער אַלטער הײם באַ אַ ייִדישן האָטעל אָפּגעשטעלט אַ
דיליזשאַנס און ס'איז אַרױסגעשפּרונגען פֿון דאָרטן אַ פּאַרשױן מיט אַ
שפּיצעכיק קאַפּעלושל אַפֿן קאָפּ, אַ דרײַעקעכיקס, װי אַ המן־טאַש. אױס־
געזען האָט דער פּאַרשױן װי אַ רײַכער מאַגנאַט מיט זײער אַ בײזן, אַ
שטרענגן קוק. באַלד נאָך אים איז אַרױסגעקראָכן אַ ייִד מיט אַ לאַנגער
קאַפּאָטע, מיט אַ ברײטן טלית־קטן, מיט אַ פּליסענעם קאַרטוז; אַ באָרד אַ
קלאָטשקעװאַטע, אַ ביסל אַ גרױלעכע, טיפֿע קנײטשן אַפֿן ברײטן שטערן,
און אַף די ליפּן אַ מאָדנע שמײכל פֿון אַ פֿילאָזאָף. געשלעפּט האָט ער
מיט זיך אַ גאַנץ גרױסן זאַק און געגאַנגען מאָדנע, מיט ברײטע טריט,
און ניט אַראָפּגעלאָזט קײן אױג פֿונעם בײזן פּאַרשױן.
― האָט איר עפּעס אַ רעכטן חדר פֿאַר מײַן פּריץ? ― אַזױ האָט
זיך דער ייִד אָנגעפֿרעגט באַם משרת פֿונעם האָטעל, אַ יונג מיט בײנער,
מיט אַ קױטיק העמד און מיט אַ געלן שניפּס, װאָס אַמאָל איז ער געװען,
דער שניפּס הײסט דאָס, אַנטיק שבאַנטיקן, נאָר פֿון אַ צײַט, אַז ער האָט
אָנגעװאָרן דעם גלאַנץ מיט דער פֿאָרמע און האָט באַקומען אַ פּנים פֿון אַ
פֿלעכטל פֿון אַ פּורים־קױלעטש, באַשאָטן פֿון אױבן מיט מאָן.
מיט גרױס פּאַראַד האָט זײ דער משרת באַגעגנט, אַראָפּגענומען דאָס
היטל מיט אַ קנאַק און אַרײַנגעפֿירט זײ אין האָטעל, זײ אױפֿגעעפֿנט דאָס
גרעסטע, דאָס בעסטע, דאָס שענסטע צימער, נומער 1, אַ חדר, װאָס באַ־
|
|
homen un mrdkh i
an emese mayse lekoved purem
itlekher yid hot zikh zayen porets. itlekher porets hot
zikh zayen yidn.
(# shprikhvart)
#sWr-tones nokh halbn tog hot zikh in eyner fun di yidishe
shtet fun undzer alter heym ba a yidishn hotel opgeshtelt a
dilizhans un s'iz aroysgeshprungen fun dortn a parshoyn mit a
shpitsekhik kapelushl afn kop, a drayekekhiks, vi a hmn-tash. oys-
gezen hot der parshoyn vi a raykher magnat mit zeyer a beyzn, a
shtrengn kuk. bald nokh im iz aroysgekrokhn a yid mit a langer
kapote, mit a breytn taleskotn, mit a plisenem kartuz; a bord a
klotshkevate, a bisl a groylekhe, tife kneytshn afn breytn shtern,
un af di lipn a modne shmeykhl fun a filozof. geshlept hot er
mit zikh a gants groysn zak un gegangen modne, mit breyte trit,
un nit aropgelozt keyn oyg funem beyzn parshoyn.
― hot ir epes a rekhtn kheyder far mayn porets? ― azoy hot
zikh der yid ongefregt bam meshores funem hotel, a yung mit beyner,
mit a koytik hemd un mit a geln shnips, vos amol iz er geven,
der shnips heyst dos, antik shbantikn, nor fun a tsayt, az er hot
ongevorn dem glants mit der forme un hot bakumen a ponem fun a
flekhtl fun a purim-koyletsh, bashotn fun oybn mit mon.
mit groys parad hot zey der meshores bagegnt, aropgenumen dos
hitl mit a knak un arayngefirt zey in hotel, zey oyfgeefnt dos
greste, dos beste, dos shenste tsimer, numer 1, a kheyder, vos ba-
|
ה מ ן א ו ן מ ר ד כ י
אַןa; foresee, predict, anticipate; become aware אמתעtrue מעשׂהstory; genitalia (vulgar) לכּבֿודfor the sake of; in honor of פּוריםholiday of Purim
איטלעכערeach ייִדJew; person (Jewish); anonymous male stranger האָטhave; give birth זיךself זײןfilter; sift; Hebrew letter zayin פּריץlandowner; lord. איטלעכערeach פּריץlandowner; lord האָטhave; give birth זיךself זײןfilter; sift; Hebrew letter zayin ייִדןJew; person (Jewish); anonymous male stranger.
(א שפּריכrim (of wagon wheel)װאַרטwait)
אסתּרEsther1תּעניתfast (religious) נאָךafter; yet, still; even; more (in positive constructions only) האַלבןhalf טאָגday; become day, dawn; Vilner Tog, Yiddish daily newspaper האָטhave; give birth זיךself איןin אײנערsingle; several (in plural); one פֿוןfrom; of די ייִדישעYiddish language; Jewish
שטעטtown פֿוןfrom; of אונדזערour אַלטערold, stale הײםhome באַ אַ ייִדישןYiddish language; Jewish האָטעלhotel אָפּגעשטעלטremain (with "zikh") אַ
דיליזשאַנסstagecoach אוןand ס'איזbe; so אַרױסגעשפּרונגעןjump פֿוןfrom; of דאָרטןthere אַ פּאַרשױןperson מיטexert; with; middle אַ
שפּיצעכיקtip, point; top; punchline קאַפּעלושל אַפֿן קאָפּhead (anatomy), אַ דרײַעקעכיקסtriangle, װי אַ המן־טאַשPurim pastry (filled).
אױסגעזעןappear האָטhave; give birth דערthe, this פּאַרשױןperson װי אַ רײַכערrich, wealthy מאַגנאַטmagnate מיטexert; with; middle זײערtheir; very אַ בײזןevil, bad; angry; indignant; fierce, severe, אַ
שטרענגןsevere קוקlook. באַלדsoon; immediately נאָךafter; yet, still; even; more (in positive constructions only) איםhim; it איזbe; so אַרױסגעקראָכןcreep, crawl אַ ייִדJew; person (Jewish); anonymous male stranger מיטexert; with; middle אַ לאַנגערlong; for (duration)
קאַפּאָטעcaftan, overcoat, מיטexert; with; middle אַ ברײטןwide, broad, generous (with "zikh firn"); width; prepare טלית־קטןritually fringed undershirt, מיטexert; with; middle אַ פּליסענעםvelveteen (material) קאַרטוזcap (clothing); אַ באָרדbeard אַ
קלאָטשקעװאַטע, אַ ביסלbit אַ גרױלעכעhorrible, hideous, טיפֿעdeep קנײטשןwrinkle; crease אַפֿן ברײטןwide, broad, generous (with "zikh firn"); width; prepare שטערןprevent; sturgeon (fish); star; forehead (anatomy),
אוןand אַף די ליפּןlip אַ מאָדנעstrange שמײכלsmile פֿוןfrom; of אַ פֿילאָזאָףphilosopher. געשלעפּטdrag; pay late (jewelers argot) האָטhave; give birth ער
מיטexert; with; middle זיךself אַ גאַנץwhole, full, complete גרױסןlarge זאַקsack; sackcloth אוןand געגאַנגעןgo; plan to (with infinitive) מאָדנעstrange, מיטexert; with; middle ברײטעwide, broad, generous (with "zikh firn") טריטstep, pace; footstep,
אוןand ניטnot אַראָפּגעלאָזטlet קײןto; not any אױגeye (anatomy) פֿונעםfrom; of בײזןevil, bad; angry; indignant; fierce, severe פּאַרשױןperson.
― האָטhave; give birth אירher; you (pl) עפּעסsomething; somehow; somewhat; very אַ רעכטןright (privilege); right (direction) חדרJewish religious school; room פֿאַרfor; before; in the time of מײַןmy פּריץlandowner; lord? ― אַזױsuch; so; thus; yes האָטhave; give birth
זיךself דערthe, this ייִדJew; person (Jewish); anonymous male stranger אָנגעפֿרעגטask באַםat, at the home of, by, near; in the opinion of משרתassistant פֿונעםfrom; of האָטעלhotel, אַ יונגyouth; young מיטexert; with; middle בײנערbone,
מיטexert; with; middle אַ קױטיקfilthy העמדshirt (clothing) אוןand מיטexert; with; middle אַ געלןyellow; red (hair) שניפּסnecktie, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) אַמאָלonce upon a time איזbe; so ער געװעןbe,
דערthe, this שניפּסnecktie הײסטorder, tell; be called, be named דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite), אַנטיקantique; a real gem; something exquisite; ancient, antique שבאַנטיקן, נאָרbut, only פֿוןfrom; of אַ צײַטtime; menstrual period (with "di"), אַזthat; when; if ער האָטhave; give birth
אָנגעװאָרןlose, forfeit דעםthe, this גלאַנץshine, gleam מיטexert; with; middle דערthe, this פֿאָרמעform, shape; mold, cast אוןand האָטhave; give birth באַקומעןacquire, receive אַ פּניםface פֿוןfrom; of אַ
פֿלעכטלbraid פֿוןfrom; of אַ פּוריםholiday of Purim1קױלעטשbraided bread, באַשאָטןfill by pouring; shade פֿוןfrom; of אױבןabove מיטexert; with; middle מאָןpoppy, poppy seed, tiny object; demand.
מיטexert; with; middle גרױסgray; large; size פּאַראַדparade; fanfare האָטhave; give birth זײ דערthe, this משרתassistant באַגעגנטmeet (with "zikh mit"); meet (with "zikh mit"), אַראָפּגענומעןsubtract דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite)
היטלwomens hat (clothing); mens hat (clothing) מיטexert; with; middle אַ קנאַקcrack; crackle; snap, bank, click; shot (drink: slang); splendor (humorous) אוןand אַרײַנגעפֿירטcarry; act, behave (with "zikh") זײ איןin האָטעלhotel, זײ אױפֿגעעפֿנטopen דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite)
גרעסטעlarge, דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) בעסטעgood; thoroughly, דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) שענסטעpretty צימערroom, נומערnumber; issue (journal) 1, אַ חדרJewish religious school; room, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb)
|