לײען בוך 7 זײַט 0355

                                    פּ ו ר י ם


                                               ...ױמי הפּודים האלה לא יעבֿרו מתּוך
                                               היהודים.
                                               און די דאָזיקע טעג פֿון פּורים זאָלן
                                               קײנמאָל נישט בטל װערן פֿון ייִדן.
                                                            (מגלת אסתּר, ט′ כ″ה).

     „פּורים זײַנען אַלע שיכּורים ניכטער“. דאָס דאָזיקע װערטל איז
געזאָגט געװאָרן אױך אַף מיר, ייִדישער פֿעליעטאָניסט. אַ גאַנץ יאָר בין
איך פֿרײלעך, איך קיצל דעם עולם מיט מײַנע פֿעליעטאָנען, דער עולם
לאַכט און איך אױך בתוכם; נאָר הײַנט, אום פּורים, בין איך דװקא
אומעטיק, דװקא ניט אױפֿגעלײגט אַף צו לאַכן.
      װאָס איז די מעשׂה?
      איך האָב מיך דערמאָנט אָן דעם פּורים פֿון אַמאָליקע יאָרן. איך
האָב מיך דערמאָנט אָן אונדזערע אַלטע ייִדישע מינהגים, װאָס גײען אונ־
טער ביסלעכװײַז באַ ייִדן און װערן בטל. דאָס הײסט, ניט דער יום־טובֿ
גײט אונטער;  „ פּ ו ר י ם  ז אָ ל  ק ײ נ מ אָ ל  נ י ט  ב ט ל  װ ע ר ן “
― אַזױ שטײט באַ אונדז געשריבן אין דער מגילה; נאָר יענע אַלטע
ייִדישע מינהגים, איבערהױפּט באַ אונדז אין יעהופּעץ און אין אַלע גרױ־
סע שטעט, גײען אונטער ביסלעכװײַז און װערן בטל. איך האָב מיך דער־
מאָנט אין דעם  ג ר ע ג ע ר , מיט װעלכן מיר, חדר ייִנגלעך, פֿלעגן זיך
נוקם זײַן אין המנען. אַלע יאָר, אַלע יאָר פֿלעגט אונדז דער דאָזיקער
אַנטיסעמיט, המן בן המדתא,  דערקוטשען  מיט  זײַנע  המנס־מסירות
פֿאַרן קעניג אַחשורוש, און מיר, חדר־ייִנגלעך, פֿלעגן זיך דערפֿאַר גוט
רעכענען מיט אים אין שול, באַ דער מגילה, מיטן גרעגער... מיר װעלן
אים אײביק ניט פֿאַרגעסן, ער װעט אונדז אָבער אױך האָבן צו געדענ־
קען! איך האָב מיך דערמאָנט אָן דעם המן־טאַש מיט מאָן, װאָס האָט

                                    puri m


                                               ...oymi hpudim h#lh loy ioveru
mtokh
                                               hihudim.
                                               un di dozike teg fun purem
zoln
                                               keynmol nisht batl vern fun
yidn.
                                                            (mglT Ester,
t′ kh″h).

     "purem zaynen ale shikurem nikhter''. dos dozike vertl iz
gezogt gevorn oykh af mir, yidisher felyetonist. a gants yor bin
ikh freylekh, ikh kitsl dem oylem mit mayne felyetonen, der oylem
lakht un ikh oykh besoykhem; nor haynt, um purem, bin ikh davke
umetik, davke nit oyfgeleygt af tsu lakhn.
      vos iz di mayse?
      ikh hob mikh dermont on dem purem fun amolike yorn. ikh
hob mikh dermont on undzere alte yidishe minhogem, vos geyen un-
ter bislekhvayz ba yidn un vern batl. dos heyst, nit der yum-tuv
geyt unter;  " purem  zol  keynmol  nit  batl  vern ''
― azoy shteyt ba undz geshribn in der megile; nor yene alte
yidishe minhogem, iberhoypt ba undz in yehupets un in ale groy-
se shtet, geyen unter bislekhvayz un vern batl. ikh hob mikh der-
mont in dem  greger , mit velkhn mir, kheyder yinglekh, flegn zikh
noykem zayn in hmnen. ale yor, ale yor flegt undz der doziker
antisemit, homen ben hmdT#,  derkutshen  mit  zayne  hmns-mesires
farn kenig aHshorush, un mir, kheyder-yinglekh, flegn zikh derfar gut
rekhenen mit im in shul, ba der megile, mitn greger... mir veln
im eybik nit fargesn, er vet undz ober oykh hobn tsu geden-
ken! ikh hob mikh dermont on dem hmn-tash mit mon, vos hot

                                    פּ ו ר י ם


                                               ...ױמי הפּודים האלה לא יעבֿרו מתּוך
                                               היהודים.
                                               און‪and די דאָזיקע‪here טעג‪day פֿון‪from; of פּורים‪holiday of Purim זאָלן‪should
                                               קײנמאָל‪never נישט‪not בטל‪waste װערן‪become; defend; forbid פֿון‪from; of ייִדן‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger.
                                                            (מגלת אסתּר‪Esther, ט′ כ″ה).

     „פּורים‪holiday of Purim זײַנען‪be אַלע‪all שיכּורים‪drunkard ניכטער‪sober up“. דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) דאָזיקע‪here װערטל‪witty saying; jest איז‪be; so
געזאָגט‪say; recite (prayer or religious text) געװאָרן‪become אױך‪also אַף מיר‪me; we, ייִדישער‪Yiddish language; Jewish פֿעליעטאָניסט‪columnist. אַ גאַנץ‪whole, full, complete יאָר‪year בין‪bee (insect, Anthophila); be
איך‪I פֿרײלעך‪happy, איך‪I קיצל‪tickle דעם‪the, this עולם‪world; eternity; congregation מיט‪exert; with; middle מײַנע‪my פֿעליעטאָנען‪broadside, feuilleton, דער‪the, this עולם‪world; eternity; congregation
לאַכט‪laugh און‪and איך‪I אױך‪also בתוכם‪included; נאָר‪but, only הײַנט‪today; now consider; so then?, אום‪around; in order to (with "tsu") פּורים‪holiday of Purim, בין‪bee (insect, Anthophila); be איך‪I דװקא‪actually; only so; necessarily
אומעטיק‪uneasy (with dative); uneasy (with dative), דװקא‪actually; only so; necessarily ניט‪not אױפֿגעלײגט‪fold; put in order; dispatch; in a good mood אַף צו לאַכן‪laugh.
      װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) איז‪be; so די מעשׂה‪story; genitalia (vulgar)?
      איך‪I האָב‪have; give birth מיך‪me דערמאָנט‪remind; recollect (with "zikh"); remind; recollect (with "zikh") אָן‪without, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see דעם‪the, this פּורים‪holiday of Purim פֿון‪from; of אַמאָליקע‪former; in former days יאָרן‪year. איך‪I
האָב‪have; give birth מיך‪me דערמאָנט‪remind; recollect (with "zikh"); remind; recollect (with "zikh") אָן‪without, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see אונדזערע‪our אַלטע‪old, stale ייִדישע‪Yiddish language; Jewish מינהגים‪custom, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) גײען‪go; plan to (with infinitive) 
אונטער‪under; jack (playing cards) ביסלעכװײַז‪by small amounts באַ ייִדן‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger און‪and װערן‪become; defend; forbid בטל‪waste. דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) הײסט‪order, tell; be called, be named, ניט‪not דער‪the, this יום־טובֿ‪religious holiday
גײט‪go; plan to (with infinitive) אונטער‪under; jack (playing cards);  „ פּ ו ר י ם  ז אָ ל  ק ײ נ מ אָ ל  נ י ט  ב ט ל  װ ע ר ן “
― אַזױ‪such; so; thus; yes שטײט‪stand באַ אונדז‪us געשריבן‪write אין‪in דער‪the, this מגילה‪scroll, long story; נאָר‪but, only יענע‪that אַלטע‪old, stale
ייִדישע‪Yiddish language; Jewish מינהגים‪custom, איבערהױפּט‪mostly באַ אונדז‪us אין‪in יעהופּעץ‪Yehupets, fictional town of Sholem Aleykhem און‪and אין‪in אַלע‪all 
גרױסע‪large שטעט‪town, גײען‪go; plan to (with infinitive) אונטער‪under; jack (playing cards) ביסלעכװײַז‪by small amounts און‪and װערן‪become; defend; forbid בטל‪waste. איך‪I האָב‪have; give birth מיך‪me 
דערמאָנט‪remind; recollect (with "zikh"); remind; recollect (with "zikh") אין‪in דעם‪the, this  ג ר ע ג ע ר , מיט‪exert; with; middle װעלכן‪which מיר‪me; we, חדר‪Jewish religious school; room ייִנגלעך‪boy, fellow, lad; jack (playing cards), פֿלעגן‪used to זיך‪self
נוקם‪take revenge (with "zayn zikh") זײַן‪be; his; its אין‪in המנען‪Haman. אַלע‪all יאָר‪year, אַלע‪all יאָר‪year פֿלעגט‪used to אונדז‪us דער‪the, this דאָזיקער‪here
אַנטיסעמיט‪antisemite, המן‪Haman בן המדתא,  דערקוטשען‪bother, pester  מיט‪exert; with; middle  זײַנע‪his  המנס‪Haman1מסירות‪endangerment; informing
פֿאַרן‪for; before; in the time of קעניג‪king אַחשורוש‪Ahasuerus (king in Book of Esther); Ahasuerus (king in Book of Esther), און‪and מיר‪me; we, חדר‪Jewish religious school; room1ייִנגלעך‪boy, fellow, lad; jack (playing cards), פֿלעגן‪used to זיך‪self דערפֿאַר‪therefore גוט‪good; thoroughly; property; possession; estate
רעכענען‪calculate, plan מיט‪exert; with; middle אים‪him; it אין‪in שול‪school; synagogue, באַ דער‪the, this מגילה‪scroll, long story, מיטן‪with; middle גרעגער‪rattle; noisemaker; rattle; penis (anatomy) (slang)... מיר‪me; we װעלן‪wave; will (future); boil milk; want
אים‪him; it אײביק‪eternal ניט‪not פֿאַרגעסן‪forget, ער װעט‪will (future); wager, bet (with "zikh"); wager, bet (with "zikh"); bet, wager אונדז‪us אָבער‪but אױך‪also האָבן‪have; give birth צו 
געדענקען‪remember; memory! איך‪I האָב‪have; give birth מיך‪me דערמאָנט‪remind; recollect (with "zikh"); remind; recollect (with "zikh") אָן‪without, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see דעם‪the, this המן־טאַש‪Purim pastry (filled) מיט‪exert; with; middle מאָן‪poppy, poppy seed, tiny object; demand, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) האָט‪have; give birth