לײען בוך 6 זײַט 0028

                                   נחת פֿון קינדער
                                     (מאָנאָלאָג)

     ― קײן נגיד, הערט איר, בין איך נישט. װײַט פֿון אַ נגיד. גאָרנישט.
אַ בעל־הבית מיט אַ דירה אַן אײגענע. כאָטש װאָס האָט מען, מישטײנס
געזאָגט, באַ אונדז אין אַ דירה?  מכּות! ― נאָר נחת פֿון קינדער, קאָן
איר מיך באַרימען, האָב איך, ברוך־השם, מער פֿונעם גרעסטן גבֿיר אין
כּתרילעװקע! באַ מיר, הערט איר, אַז עס קומט אַ יום־טובֿ און עס קומען
זיך צונױף אַלע קינדער, קײן עין־הרע, זין און טעכטער, שניר און אײ־
דעמס מיט אַלע אײניקלעך ― װער איז צו מיר גלײַך?
      למשל, נעמט פּורים צו דער סעודה.
      װאָס פֿאַר אַ טעם, פֿרעג איך אײַך, האָט אַ סעודה, אַז מע זעצט
זיך צום טיש אײנער אַלײן מיטן װײַב און מע עסט?
      נו, שטעלט אײַך פֿאָר, אַז איך האָב שױן אָפּגעגעסן די פֿיש מיט
דער יױך, לאָקשן, צימעס, דאָס, יענץ ― נו װאָס? בלאָטע שבבלאָטע!
אַ פֿערד, להבֿדיל, עסט אױך.  אַ מענטש איז דאָך אָבער נישט קײן פֿערד.
ובפֿרט אַ ייִד. ובפֿרט יום־טובֿ. ובפֿרט אַזאַ יום־טובֿ, װי פּורים צו דער
סעודה!
      קודם כּל ― די קינדער, קײן עין־הרע.
      אַכט האָב איך, זאָלן געזונט  זײַן, אַלע  אױסגעגעבענע.  (געװען
צװעלף ― פֿיר זײַנען, די צו לענגערע יאָר, אַװעקגעגאַנגען). האַלב זײַנען
זין, האַלב זײַנען טעכטער; פֿיר אײדעמס און פֿיר שניר; האָט איר שױן,
קײן עין־הרע, אַ קײַמא־לן פֿון זעכצן.
      הײַנט אײניקלעך, לעבן זאָלן זײ!
      נישט צו פֿאַרזינדיקן. װאָרעם אַלע טעכטער און אַלע שניר קינדלען,

                                   nakhes fun kinder
                                     (monolog)

     ― keyn noged, hert ir, bin ikh nisht. vayt fun a noged. gornisht.
a balebos mit a dire an eygene. khotsh vos hot men, mishteyns
gezogt, ba undz in a dire?  makes! ― nor nakhes fun kinder, kon
ir mikh barimen, hob ikh, brukh-hshm, mer funem grestn gevir in
KTrilevke! ba mir, hert ir, az es kumt a yum-tuv un es kumen
zikh tsunoyf ale kinder, keyn eyn-hre, zin un tekhter, shnir un ey-
dems mit ale eyniklekh ― ver iz tsu mir glaykh?
      lemoshl, nemt purem tsu der sude.
      vos far a tam, freg ikh aykh, hot a sude, az me zetst
zikh tsum tish eyner aleyn mitn vayb un me est?
      nu, shtelt aykh for, az ikh hob shoyn opgegesn di fish mit
der yoykh, lokshn, tsimes, dos, yents ― nu vos? blote shbblote!
a ferd, lehavdil, est oykh.  a mentsh iz dokh ober nisht keyn ferd.
ubfrt a yid. ubfrt yum-tuv. ubfrt aza yum-tuv, vi purem tsu der
sude!
      koydem kol ― di kinder, keyn eyn-hre.
      akht hob ikh, zoln gezunt  zayn, ale  oysgegebene.  (geven
tsvelf ― fir zaynen, di tsu lengere yor, avekgegangen). halb zaynen
zin, halb zaynen tekhter; fir eydems un fir shnir; hot ir shoyn,
keyn eyn-hre, a kaym#-ln fun zekhtsn.
      haynt eyniklekh, lebn zoln zey!
      nisht tsu farzindikn. vorem ale tekhter un ale shnir kindlen,

                                   נחת‪pleasure פֿון‪from; of קינדער‪child
                                     (מאָנאָלאָג‪monologue)

     ― קײן‪to; not any נגיד‪wealthy person, הערט‪hear, smell (with "zikh") איר‪her; you (pl), בין‪bee (insect, Anthophila); be איך‪I נישט‪not. װײַט‪far; further, next (as "vayter"); far; further, next (as "vayter") פֿון‪from; of אַ נגיד‪wealthy person. גאָרנישט‪nothing.
אַ בעל־הבית‪boss, householder, owner מיט‪exert; with; middle אַ דירה‪apartment אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware אײגענע‪own; same. כאָטש‪although; at least; you might as well (with imperative); Chodecz (Polish) (Congress Poland) װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) האָט‪have; give birth מען‪one (indefinite subject), מישטײנס‪as it were
געזאָגט‪say; recite (prayer or religious text), באַ אונדז‪us אין‪in אַ דירה‪apartment?  מכּות‪plague, sore, wound, abcess; nothing of value! ― נאָר‪but, only נחת‪pleasure פֿון‪from; of קינדער‪child, קאָן‪be able; dance figure; round of a card game
איר‪her; you (pl) מיך‪me באַרימען‪boast, gloat (with "zikh"); be known, be famous, האָב‪have; give birth איך‪I, ברוך‪Borukh1השם‪ירחם	may God show mercy, מער‪problem; increase; more; carrot פֿונעם‪from; of גרעסטן‪large גבֿיר‪wealthy  person אין‪in
כּתרילעװקע‪Kasrilevke: from Sholem Aleykhem stories! באַ מיר‪me; we, הערט‪hear, smell (with "zikh") איר‪her; you (pl), אַז‪that; when; if עס קומט‪come אַ יום־טובֿ‪religious holiday און‪and עס קומען‪come
זיך‪self צונױף‪together אַלע‪all קינדער‪child, קײן‪to; not any עין־הרע‪evil eye, זין‪sense; son און‪and טעכטער‪daughter, שניר‪daughter-in-law און‪and 
אײדעמס‪son-in-law מיט‪exert; with; middle אַלע‪all אײניקלעך‪grandchild; relative of a Hassidic rabbi ― װער‪become; defend; forbid; who איז‪be; so צו מיר‪me; we גלײַך‪straight, even; direct; similar; right away; equate; compare; straighten; like (English)?
      למשל‪for example, נעמט‪take; begin (with infinitive); derive from (with "zikh fun") פּורים‪holiday of Purim צו דער‪the, this סעודה‪feast, festive meal.
      װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) פֿאַר‪for; before; in the time of אַ טעם‪taste; reason, פֿרעג‪ask; question איך‪I אײַך‪you (pl), האָט‪have; give birth אַ סעודה‪feast, festive meal, אַז‪that; when; if מע זעצט‪seat; place
זיך‪self צום‪towards טיש‪table אײנער‪single; several (in plural); one אַלײן‪oneself (with a personal pronoun); only מיטן‪with; middle װײַב‪wife; woman; rifle (soldiers argot) און‪and מע עסט‪eat?
      נו, שטעלט‪place; become bankrupt (with "zikh") אײַך‪you (pl) פֿאָר‪travel (by vehicle), אַז‪that; when; if איך‪I האָב‪have; give birth שױן‪look after; care for; already; right away אָפּגעגעסן‪eat די פֿיש‪fish מיט‪exert; with; middle
דער‪the, this יױך‪soup (clear), broth; gravy, לאָקשן‪noodle; thin person; American dollar (Brazilian Yiddish), צימעס‪a baked sweet root-crop food; fuss, commotion, big deal, דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite), יענץ‪that; fornicate (taboo); defraud, swindle (vulgar) ― נו װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb)? בלאָטע‪mud; dirt; nonsense שבבלאָטע!
אַ פֿערד‪horse (animal); vault, vaulting horse (gymnastics), להבֿדיל‪to make a distinction, עסט‪eat אױך‪also.  אַ מענטש‪person, human, responsible or mature person איז‪be; so דאָך‪of course; yet, still אָבער‪but נישט‪not קײן‪to; not any פֿערד‪horse (animal); vault, vaulting horse (gymnastics).
ובפֿרט אַ ייִד‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger. ובפֿרט יום־טובֿ‪religious holiday. ובפֿרט אַזאַ‪such יום־טובֿ‪religious holiday, װי פּורים‪holiday of Purim צו דער‪the, this
סעודה‪feast, festive meal!
      קודם‪first כּל‪all ― די קינדער‪child, קײן‪to; not any עין־הרע‪evil eye.
      אַכט‪8; attention האָב‪have; give birth איך‪I, זאָלן‪should געזונט‪healthy; health  זײַן‪be; his; its, אַלע‪all  אױסגעגעבענע‪marry off; spend money; inform on somebody.  (געװען‪be
צװעלף‪12 ― פֿיר‪carry; act, behave (with "zikh"); fourth זײַנען‪be, די צו לענגערע‪long; for (duration) יאָר‪year, אַװעקגעגאַנגען‪go; plan to (with infinitive)). האַלב‪half זײַנען‪be
זין‪sense; son, האַלב‪half זײַנען‪be טעכטער‪daughter; פֿיר‪carry; act, behave (with "zikh"); fourth אײדעמס‪son-in-law און‪and פֿיר‪carry; act, behave (with "zikh"); fourth שניר‪daughter-in-law; האָט‪have; give birth איר‪her; you (pl) שױן‪look after; care for; already; right away,
קײן‪to; not any עין־הרע‪evil eye, אַ קײַמא־לן‪truism, indisputable truth; total פֿון‪from; of זעכצן‪16.
      הײַנט‪today; now consider; so then? אײניקלעך‪grandchild; relative of a Hassidic rabbi, לעבן‪live; life; dear (after a name); near זאָלן‪should זײ!
      נישט‪not צו פֿאַרזינדיקן‪sin. װאָרעם‪because; worm אַלע‪all טעכטער‪daughter און‪and אַלע‪all שניר‪daughter-in-law קינדלען‪bear children,