לײען בוך 5 זײַט 0204

                                           די פֿאָן

                                              א.

     קינדער! איך װעל אײַך דערצײלן אַ מעשׂה מיט אַ פֿאָן. װי אַזױ
איך, אַן אָרעמאַנס אַ ייִנגל, האָב באַקומען אַף שׂמחת־תּורה אַ פֿאָן, װי
שװער זי איז מיר אָנגעקומען און װי גרינג איך האָב זי פֿאַרלױרן.
גאָט האָט מיך געשטראָפֿט, איך האָב זי אױסגעקרענקט...
     אַז איך בין געװען אַ קלײן ייִנגעלע, אַזױ װי איר, האָט מען מיך
 גערופֿן „ט אָ פּ ע ל ע  ט ו ט ע ר י ט ו“, דאָס הײסט „קאָפּעלע קוקאַ־
ריקו“. װײסט איר, פֿאַרװאָס? װײַל, ערשטנס, האָב איך געהאַט אַ דין
קװיטשיק קולכל, װי אַ יונג האָנעכל, װאָס האָט נאָר־װאָס אָנגעהױבן
צו קרײען, און צװײטנס, האָב איך ניט געקאָנט אױסרײדן קײן „קוף“
און קײן „כּף“ און קײן „גימל“, און װי אַף צו־להכעיס האָט מײן טאַטע
באַדאַרפֿט הײסן קלמן, מײַן מאַמע ― גיטל קלמנס, איך ― קאָפּל גיטל
קלמנס, און דער רבי ― גרשון גאָרגל דרדקי פֿון גאַלגאַניװקע.
     ― ייִנגעלע! װי אַזױ רופֿט מען דיך?
     ― מיך? טאָפּל דיטל טלמנס...
     ― העכער אַביסעלע!
     ― טאָפּל דיטל טלמנס!...
     ― נאָך העכער!
     איך שרײַ הױך, אַף אַ קול:
     ― טאָ־פּל! די־טל! טל־מנס!
     ― און באַ װעמען לערנסטו?
     ― באַ װעמען לערן איך? באַ דרשון דאָרדל דרדטי פֿון דאַלאַדאַ־
ניװטע!...

                                           di fon

                                              #.

     kinder! ikh vel aykh dertseyln a mayse mit a fon. vi azoy
ikh, an oremans a yingl, hob bakumen af QmHT-toyre a fon, vi
shver zi iz mir ongekumen un vi gring ikh hob zi farloyrn.
got hot mikh geshtroft, ikh hob zi oysgekrenkt...
     az ikh bin geven a kleyn yingele, azoy vi ir, hot men mikh
 gerufn "topele  tuterit u'', dos heyst "kopele kuka-
riku''. veyst ir, farvos? vayl, ershtns, hob ikh gehat a din
kvitshik kelekhl, vi a yung honekhl, vos hot nor-vos ongehoybn
tsu kreyen, un tsveytns, hob ikh nit gekont oysreydn keyn "kuf''
un keyn "kaf'' un keyn "giml'', un vi af tsu-lhkheys hot meyn tate
badarft heysn Kalmen, mayn mame ― gitl klmns, ikh ― kopl gitl
klmns, un der rebi ― Gershn gorgl dardake fun galganivke.
     ― yingele! vi azoy ruft men dikh?
     ― mikh? topl ditl tlmns...
     ― hekher abisele!
     ― topl ditl tlmns!...
     ― nokh hekher!
     ikh shray hoykh, af a kol:
     ― to-pl! di-tl! tl-mns!
     ― un ba vemen lernstu?
     ― ba vemen lern ikh? ba drshun dordl drdti fun dalada-
nivte!...

                                           די פֿאָן‪flag

                                              א.

     קינדער‪child! איך‪I װעל‪wave; will (future); boil milk אײַך‪you (pl) דערצײלן‪recount, tell, narrate אַ מעשׂה‪story; genitalia (vulgar) מיט‪exert; with; middle אַ פֿאָן‪flag. װי אַזױ‪such; so; thus; yes
איך‪I, אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware אָרעמאַנס אַ ייִנגל‪boy, fellow, lad; jack (playing cards), האָב‪have; give birth באַקומען‪acquire, receive אַף שׂמחת1תּורה‪tradition אַ פֿאָן‪flag, װי
שװער‪difficult; heavy; swear; father-in-law זי איז‪be; so מיר‪me; we אָנגעקומען‪arrive; approach for assistance (with "tsu") און‪and װי גרינג‪easy; light; frivolous איך‪I האָב‪have; give birth זי פֿאַרלױרן‪lose.
גאָט‪God, deity האָט‪have; give birth מיך‪me געשטראָפֿט‪punish, איך‪I האָב‪have; give birth זי אױסגעקרענקט‪ail...
     אַז‪that; when; if איך‪I בין‪bee (insect); be געװען‪be אַ קלײן‪small ייִנגעלע‪boy, fellow, lad; jack (playing cards), אַזױ‪such; so; thus; yes װי איר‪her; you (pl), האָט‪have; give birth מען‪one (indefinite subject) מיך‪me
 גערופֿן‪call „ט אָ פּ ע ל ע  ט ו ט ע ר י ט ו“, דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) הײסט‪order, tell; be called, be named „קאָפּעלע 
קוקאַריקו“. װײסט‪know איר‪her; you (pl), פֿאַרװאָס‪why (interrogative)? װײַל‪during, as long as; because; stay; enjoy oneself (with "zikh"), ערשטנס‪first, האָב‪have; give birth איך‪I געהאַט‪have; give birth אַ דין‪thin; serve; worship
קװיטשיק‪squeaky קולכל‪voice; cry; commotion, racket; little voice, װי אַ יונג‪youth; young האָנעכל, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) האָט‪have; give birth נאָר‪but, only1װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) אָנגעהױבן‪begin; confront (with "zikh mit")
צו קרײען‪crow (sound of a rooster), און‪and צװײטנס‪secondly; on second thought, האָב‪have; give birth איך‪I ניט‪not געקאָנט‪be able אױסרײדן‪speak קײן‪to; not any „קוף“
און‪and קײן‪to; not any „כּף‪palm“ און‪and קײן‪to; not any „גימל‪letter Gimel“, און‪and װי אַף צו1להכעיס‪in spite (with "oyf tsu -") האָט‪have; give birth מײן‪mostly; intend; intention טאַטע‪father
באַדאַרפֿט‪need, require הײסן‪order, tell; be called, be named; hot; passionate קלמן‪Kalman, מײַן‪my מאַמע‪mother; mare (balegole-loshn) ― גיטל‪Gitl קלמנס‪Kalman, איך‪I ― קאָפּל‪Kopl (male name) גיטל‪Gitl
קלמנס‪Kalman, און‪and דער‪the, this רבי‪Rabbi (Hassidic); state-appointed Rabbi ― גרשון גאָרגל‪throat; gargle דרדקי פֿון‪from; of גאַלגאַניװקע.
     ― ייִנגעלע‪boy, fellow, lad; jack (playing cards)! װי אַזױ‪such; so; thus; yes רופֿט‪call מען‪one (indefinite subject) דיך‪thigh; you?
     ― מיך‪me? טאָפּל‪double דיטל טלמנס...
     ― העכער‪high; tall; loud; raise (price, wages); promote; rise (with "zikh") אַביסעלע!
     ― טאָפּל‪double דיטל טלמנס!...
     ― נאָך‪after; yet, still; even; more (in positive constructions only) העכער‪high; tall; loud; raise (price, wages); promote; rise (with "zikh")!
     איך‪I שרײַ‪call, shout, scream; hoot (sound of an owl) הױך‪high; tall; loud; raise; rise (with "zikh"); breathe; exhale; breath, אַף אַ קול‪Kuliai (Lithuanian):
     ― טאָ‪so1פּל! די1טל! טל1מנס!
     ― און‪and באַ װעמען‪whom לערנסטו‪teach; study (religious texts); study (with "zikh")?
     ― באַ װעמען‪whom לערן‪empty; good for nothing; teach; study (religious texts); study (with "zikh") איך‪I? באַ דרשון דאָרדל דרדטי פֿון‪from; of 
דאַלאַדאַניװטע!...