אין שטורעם 407
פֿינצטערע חושכדיקע נאַכט, װאָס ס'איז פֿאָרגעקומען דאָרט, אין די חושכדיקע,
אָרעמע, שמוציקע ייִדישע גאַסן און געסלעך, אין די חושכדיקע, אָרעמע,
שמוציקע ייִדישע הײַזער און הײַזלעך, בײַ די דערנידעריקטע, אָרעמע,
הונגעריקע, אומגליקלעכע, נאַקעטע און באָרװעסע פֿאַרװאָרפֿענע,
פֿאַרגעסענע און דערשלאָגענע ― ― ― נײן, זי װיל נישט דערצײלן, די שטילע
פֿינצטערע חושכדיקע נאַכט, װאָס עס איז פֿאָרגעקומען דאָרט! אױך
שװײַגט די שטילע פֿינצטערע חושכדיקע נאַכט פֿון די שטילע פֿינצטערע
געהײמע פֿאַרזאַמלונגען אין שטילע פֿינצטערע געהײמע קעלערס, װוּ
שטילע פֿינצטערע געהײמע מענטשלעך האָבן אױסגעטײלט די אַרבעט, זײ
זאָלן זײַן גרײט צו „מאָרגנדיקן טאָג“... און נאָך און נאָך אַ סך זאַכן
זײַנען אָפּגעטאָן געװאָרן אין דער דאָזיקער שטילער, פֿינצטערער
חושדיקער נאַכט. און זי שװײַגט, די נאַכט. זי װאַרט אױפֿן ליכטיקן פֿרישן
פֿרימאָרגן. ער װעט קומען, דער געװוּנטשענער ליכטיקער פֿרימאָרגן. ער
װעט קומען און מע װעט עס אַלצדינג דערצײלן ― אין פֿרײדן.
קאַפּיטל 12.
אײביקע װאַנדערער
עס איז געװען אַ נאַסער, אַ קאַלטער פֿרימאָרגן, אײנער פֿון יענע
קאַלטע נאַסע אָסיענדיקע טעג, װאָס מע זאָגט, אַז עס איז „אַן עבֿירה
אַ הונט אַרױסצולאָזן אױף דער גאַס“. דער װאָקזאַל, אױף װעלכן עס האָבן
זיך אַמאָל געטראָפֿן שאָסטעפּאַל מיט סאַפֿראַנאָװיטש דעם אַפּטײקער, בשעת
זײערע קינדער זײַנען אָנגעקומען פֿון פּעטערבורג אַהײם אױף פּסח, איז
געװען פֿול געפּאַקט מיט מענטשן, און איבערהױפּט ― די דריטע קלאַס.
עס איז נישט געװען אַ נאָדל דורכצוּװאַרפֿן. מערסטנס פּאַסאַזשירן זײַנען
געװען אַחינו־בני־ישׂראל. מע קאָן זאָגן, כּמעט לױטער ייִדן. געזעסן און
געשטאַנען קעפּ אױף קעפּ װײַבער מיט קינדער מיט טשעמאָדאַנעס, טאָרבעס,
זעק און פּעקלעך, און קישנס, קישנס, קישנס!... די פּנימער בײַ אַלע
אָנגעשראָקענע, קוקן זיך אַרום אױף אַלע זײַטן, ציטערן פֿאַר אַ געשרײ,
פֿאַר אַ פֿײַף... נאָך די שמועסן פֿון די פּאַסאַזשירן דאַרף מען רעכענען,
אַז דאָס זײַנען עמיגראַנטן, װאָרעם עס לאָזן זיך הערן די װערטער
|
|
in shturem 407
fintstere khoyshekhdike nakht, vos s'iz forgekumen dort, in di khoyshekhdike,
oreme, shmutsike yidishe gasn un geslekh, in di khoyshekhdike, oreme,
shmutsike yidishe hayzer un hayzlekh, bay di derniderikte, oreme,
hungerike, umgliklekhe, nakete un borvese farvorfene,
fargesene un dershlogene ― ― ― neyn, zi vil nisht dertseyln, di shtile
fintstere khoyshekhdike nakht, vos es iz forgekumen dort! oykh
shvaygt di shtile fintstere khoyshekhdike nakht fun di shtile fintstere
geheyme farzamlungen in shtile fintstere geheyme kelers, vu
shtile fintstere geheyme mentshlekh hobn oysgeteylt di arbet, zey
zoln zayn greyt tsu "morgndikn tog''... un nokh un nokh a sakh zakhn
zaynen opgeton gevorn in der doziker shtiler, fintsterer
khoyshediker nakht. un zi shvaygt, di nakht. zi vart oyfn likhtikn frishn
frimorgn. er vet kumen, der gevuntshener likhtiker frimorgn. er
vet kumen un me vet es altsding dertseyln ― in freydn.
kapitl 12.
eybike vanderer
es iz geven a naser, a kalter frimorgn, eyner fun yene
kalte nase osyendike teg, vos me zogt, az es iz "an aveyre
a hunt aroystsulozn oyf der gas''. der vokzal, oyf velkhn es hobn
zikh amol getrofn shostepal mit safranovitsh dem apteyker, bshas
zeyere kinder zaynen ongekumen fun peterburg aheym oyf peysekh, iz
geven ful gepakt mit mentshn, un iberhoypt ― di drite klas.
es iz nisht geven a nodl durkhtsuvarfn. merstns pasazhirn zaynen
geven aHinu-bni-yisroel. me kon zogn, kemat loyter yidn. gezesn un
geshtanen kep oyf kep vayber mit kinder mit tshemodanes, torbes,
zek un peklekh, un kishns, kishns, kishns!... di penemer bay ale
ongeshrokene, kukn zikh arum oyf ale zaytn, tsitern far a geshrey,
far a fayf... nokh di shmuesn fun di pasazhirn darf men rekhenen,
az dos zaynen emigrantn, vorem es lozn zikh hern di verter
|
אין שטורעם 407
פֿינצטערע חושכדיקע נאַכט, װאָס ס'איז פֿאָרגעקומען דאָרט, אין די חושכדיקע,
אָרעמע, שמוציקע ייִדישע גאַסן און געסלעך, אין די חושכדיקע, אָרעמע,
שמוציקע ייִדישע הײַזער און הײַזלעך, בײַ די דערנידעריקטע, אָרעמע,
הונגעריקע, אומגליקלעכע, נאַקעטע און באָרװעסע פֿאַרװאָרפֿענע,
פֿאַרגעסענע און דערשלאָגענע ― ― ― נײן, זי װיל נישט דערצײלן, די שטילע
פֿינצטערע חושכדיקע נאַכט, װאָס עס איז פֿאָרגעקומען דאָרט! אױך
שװײַגט די שטילע פֿינצטערע חושכדיקע נאַכט פֿון די שטילע פֿינצטערע
געהײמע פֿאַרזאַמלונגען אין שטילע פֿינצטערע געהײמע קעלערס, װוּ
שטילע פֿינצטערע געהײמע מענטשלעך האָבן אױסגעטײלט די אַרבעט, זײ
זאָלן זײַן גרײט צו „מאָרגנדיקן טאָג“... און נאָך און נאָך אַ סך זאַכן
זײַנען אָפּגעטאָן געװאָרן אין דער דאָזיקער שטילער, פֿינצטערער
חושדיקער נאַכט. און זי שװײַגט, די נאַכט. זי װאַרט אױפֿן ליכטיקן פֿרישן
פֿרימאָרגן. ער װעט קומען, דער געװוּנטשענער ליכטיקער פֿרימאָרגן. ער
װעט קומען און מע װעט עס אַלצדינג דערצײלן ― אין פֿרײדן.
קאַפּיטל 12.
אײביקע װאַנדערער
עס איז געװען אַ נאַסער, אַ קאַלטער פֿרימאָרגן, אײנער פֿון יענע
קאַלטע נאַסע אָסיענדיקע טעג, װאָס מע זאָגט, אַז עס איז „אַן עבֿירה
אַ הונט אַרױסצולאָזן אױף דער גאַס“. דער װאָקזאַל, אױף װעלכן עס האָבן
זיך אַמאָל געטראָפֿן שאָסטעפּאַל מיט סאַפֿראַנאָװיטש דעם אַפּטײקער, בשעת
זײערע קינדער זײַנען אָנגעקומען פֿון פּעטערבורג אַהײם אױף פּסח, איז
געװען פֿול געפּאַקט מיט מענטשן, און איבערהױפּט ― די דריטע קלאַס.
עס איז נישט געװען אַ נאָדל דורכצוּװאַרפֿן. מערסטנס פּאַסאַזשירן זײַנען
געװען אַחינו־בני־ישׂראל. מע קאָן זאָגן, כּמעט לױטער ייִדן. געזעסן און
געשטאַנען קעפּ אױף קעפּ װײַבער מיט קינדער מיט טשעמאָדאַנעס, טאָרבעס,
זעק און פּעקלעך, און קישנס, קישנס, קישנס!... די פּנימער בײַ אַלע
אָנגעשראָקענע, קוקן זיך אַרום אױף אַלע זײַטן, ציטערן פֿאַר אַ געשרײ,
פֿאַר אַ פֿײַף... נאָך די שמועסן פֿון די פּאַסאַזשירן דאַרף מען רעכענען,
אַז דאָס זײַנען עמיגראַנטן, װאָרעם עס לאָזן זיך הערן די װערטער
|