( אַ ב י ל ד )
שפּאַק, מײַזעל און „דאָס קינד“ האָבן אַלע דרײַ געמיטעט אײן צי־
מער אַף דער גרױעפּערעלשטראַסע און האָבן אָפּגעצאָלט פֿאַר אַ גאַנצן חודש פֿריִער. דער חסרון, װאָס דער חודש איז שױן אָט־אָט אַף דער נאָז, און אָט־אָט קומט דער „פּאָרטיע“, אַ גראָבער דײַטש מיט אַ פֿאַרשמאָלצענעם קאַפֿטאַן און מיט אַ בלױער נאָז, װאָס זעט־אױס װי אַ װינטערדיקע קאַרטאָפֿליע, און דערמאָנט די „גנעדיקע העררען“ מיט אַ שײנעם „גוט מאָיען“ און מיט אַ „קיססע די האַנד“ און מיט אַן „ערגעבענסטער דיענער“, אַז זײ זאָלן מוחל זײַן באַצאָלן פֿאַר אַ חודש פֿריִער, ― און דער דײַטש זאָל אַזױ האָבן די בלױע נאָז, װאָס זעט־אױס װי אַ װינטערדיקע קאַרטאָפֿליע, אױב זײ האָבן אַפֿילו אַ קרײצער באַ דער נשמה. געװען באַם „קינד“ אַ גולדן מיט צװאַנציק, האָט מען געקױפֿט אַ פּאָר צענדליק מצות, אַ האַלב קילאָ װוּרשטלעך כּשר לפּסח, עטלעכע געבאַקענע אײער און אין אַ פֿלעשל פֿון מילך עפּעס אַ מין משקה, װאָס שטײט אינעם מיטלפּונקט צװישן עסיק און באָרשט און װאָס טאָמער מאַכט מען דערױף „בורא פּרי הגפֿן“ ― איז דאָס געװיס אַרױסגעװאָרפֿן, אַ ברכה לבֿטלה.
― זע נאָר, ער איז שױן פֿאַרטיק מיטן סדר! ― רופֿט זיך אָן שפּאַק, אַ בחור מיט אַ געל מעשן פּנים און מיט אַ שאַרפֿער אױסגעבױגענער נאָז, מיט אַ הױכן װײסן שטערן און מיט לאַנגע פֿאַרװאָרפֿענע האָר אַרױף.
― װי קאָן זיך אַ „קינד“ באַגײן אָן אַ סדר? ― ענטפֿערט אים אָפּ מײַזעל, אַ בחור דװקא אַ שװאַרצער און דװקא מיט אַ פּרישטשעװאַטע פּנים און מיט אַ שטאַרק־אָפּגעשאָרענעם קאָפּ װאָס דורך די שיטערע הערלעך זעט זיך אַרױס אַ רױטער פֿאַרשװיצטער שאַרבן.
דער, װאָס מע רופֿט אים „דאָס קינד“, אַ בחורל אַ יונגס, אַ שײנס,
מיט אַ שמאָל װײַס פּנימל, בלוט און מילך, מאַכט זיך נישט דערפֿון, בעט־אױס דעם טיש מיט אַ פֿרישן בלאַט „אַרבײטער צײַטונג“, לײגט־אױס די מצות, די אײער, די װוּרשטלעך כּשר־לפּסח מיטן ביסל משקה, װאָס איז אַ ספֿק עסיק אַ ספֿק באָרשט, הײבט־אױף דעם קאָפּ, קוקט זיך אַרום אַף אַלע זײַטן:
― װוּ נעמט מען כּוסות?
― כּוסות? לאָז כאָטש זײַן אײן כּוס! ― אַזױ זאָגט שפּאַק, און מײַזעל גיט־צו:
― מע װעט אַ ברירה האָבן טרינקען פֿונעם פֿלעשל. װער מאַכט קידוש?
― איך! ― זאָגט שפּאַק און נעמט זיך צום פֿלעשל און װיל געבן אַ זופּ ― און בלײַבט שטײן און גיט־איבער דאָס פֿלעשל מײַזלען,
― װײסטו װאָס? מאַך דו.
― האָסט מיך דערהרגעט מיט אַ קניש! ― מאַכט מײַזעל און נעמט דאָס פֿלעשל באַ שפּאַקן און טראָגט דאָס צו צום מױל און בלײַבט שטײן.
― שאַ, װײסט איר װאָס? לאָמיר װאַרפֿן גורל.
― װאָס טױג אײַך װאַרפֿן גורל? אַמער, גיט אַהער מיר, װעל איך מאַכן קידוש. ― אַזױ זאָגט דער, װאָס מע רופֿט אים „דאָס קינד“, און נישט לאַנג געטראַכט, נעמט ער דאָס פֿלעשל אין האַנט, טוט־אָן דאָס היטל, שטעלט זיך אַװעק און הײבט־אָן דעם פּסחדיקן קידוש מיטן יום־טובֿדיקן ניגון: „סבֿרי מרנן ורבנן ור־בו־תי“...
בײדע חבֿרים, שפּאַק און מײַזעל, בלײַבן שטײן פֿאַרגאַפֿט, קוקן אײנס אַפֿס אַנדערע, און אַז דער, װאָס מע רופֿט אים „דאָס קינד“, האָט געענדיקט דעם קידוש, אױסגעלאָזט דעם „לזמן הזה־ה־ה“, רײַסט־אַרױס שפּאַק באַ אים דאָס פֿלעשל פֿון די הענט, קערט דאָס איבער, טוט אַ צװײ־דרײַ כלעפּטשע און גיט דאָס איבער מײַזלען מיט די װערטער:
― נאַ, פֿאַרדין אױך אַ מיצװה. טרינק אױך פֿונעם פּסחדיקן קידוש!
דער, װאָס מע רופֿט אים „דאָס קינד“, איז דערפֿאַר נישט ברוגז, ענטפֿערט ניט דאָס צװײטע װאָרט; אַדרבה, ער שמײכלט, די בעקלעך פֿלאַמען אים, נאָר די אױגן זײַנע, די שװאַרצע טרױעריק־פֿאַרטראַכטע אױגן, זאָגן: „איר זײַט חזירים!“...
― װער װעט פֿרעגן די קשיות? ― זאָגט שפּאַק, און מײַזעל ענטפֿערט אים:
― װאָס הײסט װער? געװײנטלעך, „דאָס קינד“.
און אַלע דרײַ חבֿרים צעלאַכן זיך.
געשריבן אין יאָר 1906
צװײ לשנה־טובֿה בריװלעך:
1) װאָס אַ שנײַדער פֿון אַמעריקע שרײַבט צו זײַנעם אַ פֿרײַנט אינדערהײם.
2) װאָס אַ שנײַדער פֿון דער הײם שרײבט צו זײַנעם אַ פֿרײַנט אין אמעריקע.
א.
מאַי דיר פֿרענד ישׂראלי ק!
לשנה טובֿה תּכּתבֿו ותחתמו, דו מיט דײַן װײַף און מיט דײַנע טשילדרען, איר זאָלט זײַן אָללרײַט מיט כּל ישׂראל, אָמן.
מיר האָבן גרױס טראָבל פֿון דעם, װאָס דו שרײַבסט אונדז ניט קײן לעטערס, װאָרעם זינט עס האָבן זיך אָנגעהױבן באַ אײַך די רעװאָלושאָן מיט דער קאָנסטיטושאָן מיט די מעסעקרעס, גײען מיר אַרום דיסאַפּאָינטעט, ממש אָן קעפּ. אױב דאָס, װאָס אונדזערע פּײפּערס שרײַבן, איז ניט קײן בלאָף, האָט מען שױן באַדאַרפֿט אַװעקלײגן באַ אײַך אַ האַלבע װעלט. אַלע טאָג הערן מיר פֿון אײַך אַן אַנדער סענסײשאָן. נעכטן האָב איך געלײענט אַ קײבל, אַז מיסטער קרושעװאַן, דעם פּרעזידענט פֿון דער פֿערטער דומע, האָט מען געהאַנגען, ― שרײַב מיר, צי ס'איז אמת? און פֿון דײַנע ביזנעס זאָלסטו מיר שרײַבן, צי דו אַרבעטסט אין אַ שאַפּ, אָדער דו ביסט אַ באָס פֿאַר זיך? און װאָס מאַכט דײַן חנה־ריקל? און װאָס טוט הערשל? און מײַן קאָזין ליפּאַ װאָס מאַכט? און יוסל הענעכס? און בענציע מיט רחלען? און זלאַטקע? און מאָטל? און די איבעריקע אָפּרײטאָרס װאָס מאַכן? און צי טראַכסטו װעגן אַריבערמופֿן קײן אַמעריקע? אַלצדינג זאָלסטו מיר אַרױסשרײַבן אין דײַן לעטער. און װעגן מיר װאָס זאָל איך דיר שרײַבן, מאַי דיר פֿרענד? איך בין אָללרײַט, און מײַן װײַף איז אָללרײט, און מײַנע טשילדרען זײַנען אָללרײַט. דאַנקען