loyt di kortn (pyese)

mindl rinkevitsh

tsveyte stsene

di tsayt: 1965

dos ort: a varshever gas. a kafe in droysn mit a tishl un shtuln.

beys der forhang heybt zikh: dos yingele, vi dervaksener, lebn geblibener, a turist mit a kamere, shpatsirt zikh iber der gas, kukt zikh arum mit groys interes. mit amol bavayzt zikh di tsveyte yunge tsigaynerin, geyt shnel tsu tsu im.

tsveyter yunger tsigaynerin: lozt zikh for#oyszogn dos mazl.

lebn geblibener: (shtark iberrasht) ze nor, di tsigayner zaynen vider do! (pruvt zi arumnemen)

tsveyter yunger tsigaynerin: (dreyt zikh flink un kuntsik aroys fun zayne hent) ikh bet aykh zeyer! ikh bin a farheyrate froy mit a kind. ikh hob aykh bloyz gevolt foroyszogn dos mazl.

lebn geblibener: ikh bin oykh farheyrat. ikh hob zeyer a fayn yingele in di shtatn. ikh vil bloyz mit aykh a vayle shmuesn.

tsveyter lebn geblibener: tsu vos?

lebn geblibener: a bakant ponem ...

tsveyte yunge tsigaynerin: ir hot mikh nokh keynmol far di oygn nit gezen.

lebn geblibener: ir dermont mikh in vemen.

tsveyte yunge tsigaynerin: aza teyrets hot men shoyn geehert.

lebn geblibener: ikh muz mit aykh redn. (kukt zikh arum.) derloybt mir aykh tsu koyfn a lade do in kafe. ir kent for#oyszogn mayn mazl.

tsveyte yunge tsigaynerin: ikh ken nit glat geyn mit aykh. vos trakht ir?

lebn geblibener: ir kent gants gut oyfpasn af zikh.

tsveyte yunge tsigaynerin: vos meynt ir mit dem?

lebn geblibener: hert oys, meydl, ir hot do tsu ton mit zeyer an altn man. ikh bin nokh fun far der tsveyter velt-milkhome. shtelt aykh for! (veykh) zogt nit op.

tsveyte yunge tsigaynerin: (nit zikher. vayzt afn kafe.) nu, bloyz biz danen. bloyz af a halber sho.

(zey zetsn zikh baym tishl. der kelner kumt tsu un vayzt menyus.)

lebn geblibener: (tsu der tsigeaynerin, vayzndik afn menyu) vos shmekt aykh do?

tsveyte yunge tsigaynerin: ikh volt gegesn a lade fun shokolade.

lebn geblibener: ir vilt epes trinken tsu dem?

tsveyte yunge tsigaynerin: (argresiv) keyn shum alkohol.

lebn geblibener: a lade fun shokolade mit tsvey kaves, zayt azoy gut.

(kelner op.)

tsveyter yunge tsigaynerin: zent ir, heyst es, a turist fun amerike?

lebn geblibener: ir zet dokh.

(kelner brengt tsu trogn tats, servirt zey. kelner op.)

tsveyte yunge tsigaynerin: ir zent ober a hi geboyrener. ir redt tsu gut poylish far an amerikaner.

lebn geblibener: kedey dos tsu derkenen darf men nit zayn keyn vorzogerin.

tsveyte yunge tsigaynerin: ir zent gekumen tsu kroyvem af bazukh?

lebn geblibener: ikh hob do nit keyn kroyvem.

tsveyte yunge tsigaynerin: vos epes?

lebn geblibener: der nokh|milkhome|diker dor iz, ze ikh, a bisl gedikht.

tsveyte yunge tsigaynerin: ir hot dokh ober gezogt az ir zent a geboyrener in poyln.

lebn geblibener: ikh hob do keynem nit. (tsit oys di hent tsu ir) efsher vet ir mir zayn a kroyve?

tsveyte yunge tsigaynerin: vos darft ir az ikh zol zikh makhn far ayere a kroyve?

lebn geblibener: zi khapt zikh nokh alts nit. (poyze) lomir firn a shmues vegn der tsveyter velt-milkhome.

tsveyte yunge tsigaynerin: ir gedenkt es; ikh nit.

lebn geblibener: o, di yugnt! (poyze) zogt mir, ir zent geboyrn gevorn in varshe?

tsveyte yunge tsigaynerin: avade.

lebn geblibener: iz lomir shmuesn vegn gevise gesheenishn in undzer heymshtot beys der

tsveyter velt-milkhome.

tsveyte yunge tsigaynerin: zey hobn gevorfn mit bombes biz es iz fun dem gornit geblibn.

lebn geblibener: lomir nokhamol probirn. beys der tsveyter velt-milkhome zaynen forgekumen tsvey oyfshtandn. lomir redn vegn der ertsher.

tsveyte yunge tsigaynerin: (khapt zikh, shokirt) di geto! got mayner! vos tut ir do?

lebn geblibener: ot dos hob ikh punkt gehaltn in fregn bay aykh. vos zent ir do tsurikgekumen? af vos vart ir? az di drite velt-milkhome zol zikh onrukn un shoyn makhn tsu aykh alemen a sof?

tsveyte yunge tsigaynerin: ergets vu muzn mir dokh zayn. bay aykh in amerike iz den dos lebn af hundert protsent gezikhert?

lebn geblibener: keyn ort iz nit in gantsn zikher. ober zikh do avekzetsn! dos heyst, faktish, aynladn dem toyt tsu zikh in shtub arayn. ir hot dermont a kind. khapt es un antloyft. trogt zikh op fun eyrope.

tsveyte yunge tsigaynerin: khapt es un antloyft. punkt azoy. vuhin? vos vet zayn mit mayn mishpokhe?

lebn geblibener: ir vet ale kumen keyn amerike. ikh vel dos aranzhirn far aykh.

tsveyte yunge tsigaynerin: far vos zolt ir zikh azelkhes unternemen?

lebn geblibener: ikh hob oykh gehat a mishpokhe. af zeyer ort vil ikh aykh oprateven. (poyze) ikh meyn ernst.

tsveyte yunge tsigaynerin: ikh farshtey.

lebn geblibener: nu?

tsveyte yunge tsigaynerin: men fort nit mit a mol, glat azoy, keyn amerike.

lebn geblibener: di tsigayner zaynen dokh baveglekh.

tsveyte yunge tsigaynerin: yo, me bavegt zikh un men bavegn zikh in zelbn farkishuftn krayz. mir kumen in ergets nit on.

lebn geblibener: far der milkhome iz gegangen a vertl tsvishn yidn: blaybn in eyrope heyst zitsn af a volkan. ikh meyn az ir zitst nokh afn zelbn volkan.

tsveyte yunge tsigaynerin: der volkan hot shoyn oyfgerisn. itst vet er lang ruik shlofn.

lebn geblibener: fun vanen veyst ir?

tsveyte yunge tsigaynerin: loyt di kortn. mir veysn.

lebn geblibener: ikh bin greyt tsutsugebn az gevise zakhn veyst ir davke. a tsigaynerin hot mir amol for#oysgezogt mayn mazl.

tsveyte yunge tsigaynerin: vos hot zi azelkhes aroysgezogt?

lebn geblibener: az ikh vel alemen iberlebn.

tsveyte yunge tsigaynerin: zet men dokh.

lebn geblibener: vayter hot zi gezogt az ikh vel vern gor an anderer.

tsveyte yunge tsigaynerin: mit vos zent ir azoy andersh gevorn?

lebn geblibener: ir zet far zikh a fulshtendikn amerikaner birger. tsum umglik hot in 43tn yor nit gehaltn derbay.

tsveyte yunge tsigaynerin: zet ir shoyn. af di kortn ken men zikh farlozn.

lebn geblibener: nu gut. lomir onnemen az me ken zikh yo af zey farlozn. nor tomer --- khas u|kholile --- klapt es nit. tomer leygt ir zey nit oys vi es darf tsu zayn. vos vet fun aykh alemen vern?

tsveyte yunge tsigaynerin: me hot shoyn getrakht vegn dem. mir veln farshvindn un shoyn.

lebn geblibener: vuhin?

tsveyte yunge tsigaynerin: farlozt zikh af undz. dos iz shoyn undzer zakh. haynt do --- morgn farfaln vi in vaser --- keyn adres nit gelozt --

lebn geblibener: me veyst dokh vegn di kanaln mit di monastirn. faran vegn dem a tsendlik filmen. hundert bikher.

tsveyte yunge tsigaynerin: vet men gefinen an ander veg.

lebn geblibener: ir vet zikh oyslernen vi nokh tsu lebn untern vaser.

tsveyte yunge tsigaynerin: (far|khidesh|t) vos?

lebn geblibener: s'iz aza yidisher vits.

tsveyte yunge tsigaynerin: (mrh-shHurhdik) s'iz nit keyn gelekhter.

lebn geblibener: vi azoy hobn ayere eltern ibergelebt yene yorn?

tsveyte yunge tsigaynerin: vi hob ikh aykh gezogt? zey hobn gevust vi azoy nit tsu vern.

lebn geblibener: (kurtse poyze) zogt mir, di eltere tsigayner redn nokh vegn der milkhome?

tsveyte yunge tsigaynerin: (kurtse poyze) yo. (lengere poyze) men dermont aykh.

(lebn geblibener vart mit umgeduld zi zol redn vayter. azoy vi es vert klor az zi hot nit b|deye vayter tsu redn vegn dem inyen pruvt er dos bay ir aroyskrign)

lebn geblibener: lemoshl?

tsveyte yunge tsigaynerin: (pamelekh, nit zikher) ir farshteyt, ayer tsore iz geven vos ir hot tsu fil gevolt. groyse oygn hot ir gehat.

lebn geblibener: vos hobn mir eygntlekh azelkhes gevolt?

tsveyte yunge tsigaynerin: (emfatish) vos hot ir den ~n|~i~t~ gevolt? alts vos zey hobn geton hot ir oykh gedarft nokhton. shraybn zeyere bikher! farvaltn mit zeyere fabrikn! vern lerer in zeyere shuln!

lebn geblibener: vos iz di aveyre?

tsveyte yunge tsigaynerin: keyn aveyre iz dos punkt ober men darf hobn a shtikl gefil far dem vos iz rekht, vos shikt zikh. ir hot nit gevust fun keyn mos. iberal zent ir gevezn: in teater, in di filmen. (ir shtime drikt oys shok) ir hot afile gehat a por mentshn in der regirung, zogt men.

lebn geblibener: nu, un az a minoritet git fort fun zikh aroys a gevisn protsent mentshn mit a khush far polityk tsi far der kunst?

tsveyte yunge tsigaynerin: mir geyt ir dertseyln vegn der kunst? di tsigayner zaynen veynik kinstler?

lebn geblibener: oyb azoy iz den nito faran bay aykh der farlang dos tsu brengen tsum oysdruk?

tsveyte yunge tsigaynerin: (agresiv) iz ver lozt undz nit? mir farvayln zikh gants fayn tsvishn zikh.

lebn geblibener: oykh in andere krayzn halt men zeyer fun ayer muzik.

tsveyte yunge tsigaynerin: iz avade gut. es glust zikh zey hern tsigayner muzik --- mitn grestn fargenign -- mir veysn ober nit aroystsugeyn fun di ramen. fun a tsigayner baym filharmonik hot ir shoyn gehert? (poyze) lomir zogn az der makher fun epes a kafe vil undz onshteln af a por vokhn. fayn. nakher nemt es zey shoyn vern nimes un s'iz oys. iz oykh gut. faran veynik kafes?

lebn geblibener: ober aykh hot es dokh oykh getrofn. afile mit di khazeyr|ishe kafes ayere...

tsveyte yunge tsigaynerin: aykh hot es getrofn. aykh hobn zey gemeynt. mir zaynen tsufelik mitgerisn gevorn.

lebn geblibener: ir bashuldikt undz in ayer umglik?

tsveyte yunge tsigaynerin: (tsemisht) neyn, neyn, punkt azoy hob ikh dokh nit gezogt. ikh meyn bloyz az mit aykh hobn zey ongehoybn vayl fun ayere zaynen geven azoy fil...

lebn geblibener: (farbitert) tsu fil.

tsveyte yunge tsigaynerin: hert oys. ir hot bay mir gefregt vos mentshn redn, zog ikh aykh. mit mayn eygn gefil hot es nit tsu ton. maynetvegn megt ir ale tsurikkumen. volt men veyniker af undz gekukt.

lebn geblibener: mir kumen ober nit tsurik un ir varft zikh zeyer in di oygn.

tsveyte yunge tsigaynerin: zog ikh aykh az mir hobn nit vos moyre tsu hobn. loyt di kortn...

lebn geblibener: (falt ir arayn in di reyd) vi haltn mir loyt di kortn?

(zi entfert nit)

lebn geblibener: ir hot dokh mir gevolt foroyszogn mayn mazl.

(zi nemt oysleygn di kortn, murmlt epes. mit a mol tut zi zikh a treysl vi zi volt geven shtark shokirt.)

lebn geblibener: nu?

tsveyte yunge tsigaynerin: (kvenklt zikh un shtamlt) s'iz mir nit klor. kh'vel nokh a mol prubirn. (zi pruvt zikh vider nemen tsu di kortn)

lebn geblibener: (leygt avek a hant af di kortn) dos nit.

tsveyte yunge tsigaynerin: (shoyn in gantsn zikher mit zikh) s'iz nit klor zog ikh aykh. a rege bloyz --

lebn geblibener: (krimt zi nokh) a rege bloyz --- af oystsutrakhtn a sheyns -- (khapt zi on flink far a hant) kh'vil visn vos in di kortn shteyt -- shoyn --- itst ---