seks un der singl-yid: a bleyz in der hayntiker literatur

fun redaktsye

letstns kokht zikh di amerikaner media iber Eyes Wide Shut dem letstn film fun Stanley Kubrick der direktor fun Dr. Strangelove 2001: A Space Odyssey un nokh klasike filmen. Eyes Wide Shut vert tsepoykt in zayn pirsum vi a misteryez-erotishe antplekung fun nyu-yorks Wavhdiker shotnzayt.

mir brengn do a tsitat fun a retsenzye fun Kubrick s film vos iz aroys in New York Times fun 20stn yuli. der mHbr, Stephen Holden shraybt boze h|loshn:

ken zayn az nyu-york iz der same fartsvaygster, konkurirer-ishster, hoykhprayzikster fleyshmark af der velt, u|bfrt zumertsayt, ven halb mentshn paradirn zikh halb naketerhayt. gevise nakhtn, ven di gasn shviblen un viblen zikh mit sport-oysgetokte gufem un tsugepaste 'etituds', molt zikh a milyon seks-fantazyes in der naketer shtot vos zey gisn zikh tsunoyf in eyn riziker orgye. ...

in Eyes Wide Shut iz do a modne-romantish gloybn, az es ekzistirt a suduTdike seksvelt vu nor di elitishe kognotshenti di farsholtene megn ahin arayngeyn. nor tomer aza velt hot amol yo ekzistirt in nyu-york, iz es davk# nisht faran in hayntikn klimat fun zikh-farmerndike telefon-seks, eskort-soyrvises, internet-pornografye, un mentshns obsesyes mitn protsent laybfets, brustmusklen un rizik-ufskalirte brist un genitaln. nisht gekukt af meyor dzhuyanis pruvn sanitizirn nyu-yorks erotishe kultur, blaybt di shtot mer vi ven nisht iz a seks-supermark, vu alts vos me ken zikh nor Hlumen iz ofn oysgeshtelt in media-vitrine. mit a telefon-klung tsi a kneplkvetsh ken men glaykh bakumen 'soyrvis'."

der leyener vet zikh fregn far vos mir hobn gebrakht dem dozikn tsitat. nisht nor kedey "mgrh tsu zayn" [ontsureytsn] dem ytsr-hre (vi es shraybt zikh in mshnh brurh vegn dBry Hshk, libe-geshikhtes). nor kedey tsu vayzn, az bay laytn shraybt men vegn seks, un in english-shprakhike (un mistome in andere zhurnaln) iz ongenumen, az seks iz a lebnsfakt vos me shemt zikh nisht mit dem. nisht nor dos, nor dos gantse artikl git zikh op di farsheydene formes seks, vos vern opgeshpiglt in dem sezons muvis un televizye-programen.

s'iz dokh iberik tsu zogn, az keyn azoyne artikl volt zikh nisht bavizn in a yidish-shprakhikn zhurnal. teyl veln zikh ufblozn, halemay aza gedank iz undz afile ayngefaln: staytsh? yidn zaynen erlekhe, tsnyeuTdike bashefenishn, un darfn nisht tsepraln far a breytn eulm di tirn fun zeyere shloftsimern. ma tovu oholekho Yankev, mishkenosekho yisroyl.

nor fun der anderer zayt shraybt men ale mol vegn tunkele, nisht onshtendike zaytn fun undzer folk un kultur. me shraybt vegn zey vayl zey zaynen vikhtik, un in der efntlekhkayt darf men spraven zikh mit enyny dyum#. anisht vern problemen farshtikt, un yeder vos heybt zey aroys iz oder a maverik, oder a koyferbeiker.

ot vos shteyt far undz in undzere yidishe khiluT in sheykhuT mit seks: dos feln fun seks-dertsiung in der modern-ortodoksisher kehile, in der Hrdisher kehile shoyn opgeredt; der problem fun tsu fil kinder hobn; e|yds un HIV un andere seksuel ibergegebene krankaytn; di bahandlung fun homoseksualistn in der kehile; un nokh interesante, dringlekhe, un ongeveytikte sh#luT. ober az me git a bleter durkh di shpaltn fun undzere tribunes iz glaykh vi di dozike temes voltn nisht ekzistirt, b#shr "aHinu bny yisroyl" zaynen tsu erlekh af azelkhe problemen.

meglekh, az mir varfn zikh mit gdluTdike bashraybungen fun aHinu bny yisroyl|s gute mides nor ven s'kumt tsu reyd aza zakh vos shtelt undz in a farlegnhayt. di fraze "yidn tuen nisht azoy" hert zikh nor ven yidn tuen yo davke azoy. "shiKur iz er, trinken muz er, vayl er iz a goy" iz nisht nor a rasistish lid fun der fargangenhayt (di nostalgistn tsvishn undzer leyenershaft zoln nisht hobn keyn far#ibl), nor a nisht-derzogte tsugebung, az yidn zaynen oykh a mol shiKurim. anisht volt men nisht azoy batseykhnt dem goy. azoy mistome oykh mit tsnyeuT, heyst es bay kivroys hatayve zaynen dokh keyn goyem nisht geven.

baym eybershtn iz ober andersh. undz dakht zikh (oyb mir hobn keyn toes nisht) az in di erter in Humsh ven es geyt di reyd vegn di miduT oder der tBe fun folk yisroyl iz es oftmol in fal fun a kheyt: "em koshe oyref" un azoy vayter. iz optsulernen: dos ufton iz vikhtiker vi dos bashraybn. vi shteyt es? "naase vnishma." nisht "mir veln ton un mentshlekh veln mir zayn, vayl mir zaynen yidn un dos iz bay undz msurh" nor poshet "mir veln ton un horkhn." efsher darf men mer shraybn vegn dem, vos bet zikh bashribn tsu vern, un veyniker shraybn vegn zikh? un az der glgl h|Huzr dreyt zikh, un git zikh a shtel op baym ort seks un zayne virkungen, darfn mir oykh vegn dem shraybn, un zikh nisht opzogn tsulib undzer Klumrshtike umvisikayt in aza harber kashye.